Devlet Kuvvetleri – Yürütme

Yürütme (Cumhurbaşkanı)

Cumhurbaşkanı Olma Şartları

• Türk vatandaşı olmak
• 40 yaşını doldurmak
• Yüksek öğretim mezunu olmak
• Milletvekili seçilme yeterliliğine sahip
• 2007 Anayasa değişikliği ile Halk 5 yıllığına Cumhurbaşkanını seçer.

---

Cumhurbaşkanlığına Aday Gösterebilecekler

• Siyasi parti grupları
• En son yapılan genel seçimlerde toplam geçerli ayların tek başına veya birlikte %5’ini almış siyasi partiler
• En az 100.000 seçmenin imzası

---

Cumhurbaşkanı Seçimi

• 1. Tur
  • Geçerli oyların salt çoğunluğunu alan aday seçilir.
• 2. Tur
  • İlk turda yeterli çoğunluk sağlanamazsa, en fazla oy alan 2 aday arasında seçim yapılır. Oyların çoğunluğunu alan seçilir.

---

Cumhurbaşkanı’nın Görev ve Yetkileri

• TBMM’de açılış konuşması yapmak
• Kanunları Resmî gazetede yayınlamak ya da veto etmek
• Anayasa değişikliğini halk oyuna sunmak
• Anayasa Mahkemesine iptal davası açmak
• TBMM’yi doğrudan toplantıya çağırmak
• TBMM seçimlerinin yenilenmesine karar vermek
• Yabancı devlet temsilcilerini kabul etmek
• Bakanları atamak
• Genel Kurmay Başkanını atamak
• Sürekli hastalık, yaşlılık ve kocama gibi sebeplerden ötürü af ilan etmek
• Milli Güvenlik Kurulunu toplamak ve başkanlık etmek
• Devlet Denetleme Kurulu üyelerini ve başkanını seçmek
• YÖK üyeleri ve rektörleri atamak
• Anayasa Mahkemesi üyelerini seçmek (12 Üyesi)
• Danıştay üyelerinin 1/4’nü seçmek
• Hakimler ve savcılar kuruluna üye seçmek (4 Üyesi)
• Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı ve vekiller seçmek
• TSK’nın kullanılmasına karar vermek (Baş komutanlık yetkisi)

---

2017 Anayasa Değişikliği ile Cumhurbaşkanın Yeni Görev ve Yetkileri

• Cumhurbaşkanı yardımcılarını seçmek ve atamak
• TSK’nın yurt savunmasına hazırlanmasından TBMM’ye karşı sorumlu olmak
• Yönetmelik çıkarmak
• Yürütmeye ilişkin konularda Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi çıkartmak
• Üst kademe yöneticilerini atamak ve görevlerine son vermek
• Olağanüstü hâl ilan etmek
• Ülkenin iç ve dış siyaseti hakkında TBMM’ye mesaj vermek
• Bütçe Kanunu teklifinde bulunmak

---

Cumhurbaşkanı’nın Cezai Sorumluluğu

• Meclis üye tam sayısının salt çoğunluğu teklif verir (301 kişi).
• Teklif Meclis Başkanı tarafından Mecliste oylamaya sunulur, Meclis üye tam sayısının 3/5 (360 kişi) kabul edilirse Komisyonlara sevk edilir.
• Komisyonlar 15 kişiden oluşur ve 2+1 ay sürede raporlar hazırlar ve Meclis başkanına verir.
• Meclis başkanı raporları Meclise sunar ve oylama başlatılır, Yüce Divan’a sevk edilebilmesi 2/3 (400 kişi) oyu gereklidir.
• Yüce Divan 3+3 ay süresinde kararını verip açıklamalıdır.
• Yüce Divanı kararını açıklayana kadar Cumhurbaşkanlığı görevi sona erdirilemez.
• Soruşturma sürecinde bulunan bir Cumhurbaşkanı erken seçim kararı alamaz.

Not: Görev süresi biten ya da güncel Cumhurbaşkanı hakkında açılabilir.

---

Devlet Denetleme Kurulu (1982)

• Cumhurbaşkanı’nın isteği üzerine denetleme yapar.
• Başkan ve üyelerini Cumhurbaşkanı seçer.
• Kararları gizlidir, fakat bağlayıcı değildir.
• İşleyişi, görev ve süreleri Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile düzenlenir (2017 Anayasa Değişikliği).
• Kurumlar hakkında idari soruşturma açabilir (2017 Anayasa Değişikliği).

Denetleyebileceği Kurumlar

• Kamu kurum ve kuruluşları
• İşçi ve işveren meslek kuruluşları
• Kamuya yararlı dernek ve vakıflar
• Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları
• TSK (2017 Anayasa Değişikliği)

---

Milli Güvenlik Kurulu

• 2 ayda 1 toplanır, acil durumlarda toplanır.
• Genel sekreterliği Cumhurbaşkanlığına bağlıdır.
• Kararları bağlayıcı değildir.
• Cumhurbaşkanı başkanlığında toplanır.
• Cumhurbaşkanı yardımcıları katılır, başkanlığa vekalet edebilir (2017 Anayasa değişikliği).
• Adalet bakanı katılır.
• İç işleri bakanı katılır.
• Dış işleri bakanı katılır.
• Milli savunma bakanı katılır.
• Genel Kurmay Başkanı katılır.
• Kuvvet komutanlıkları katılır.
• Jandarma Genel Komutanlığı artık ÜYE DEĞİLDİR (2017 Anayasa değişikliği).

---

Cumhurbaşkanı’na Vekalet ve Cumhurbaşkanı Yardımcıları

• Cumhurbaşkanı kendisine bir veya birden fazla Cumhurbaşkanı yardımcısı atayabilir.
• Hastalık, ölüm, çekilme ve yurt dışına çıkma durumlarında Cumhurbaşkanlığı makamına Cumhurbaşkanı yardımcılarından biri vekalet eder.
• Cumhurbaşkanı göreve başladıktan sonra milletvekili seçilme yeterliliğine sahip kişiler arasında bakan seçer ve atar.
• Bakanlıkların kurulması, kaldırılması, teşkilat ve yapısı Cumhurbaşkanı kararnamesi ile düzenlenir.

Cumhurbaşkanlığı Makamının Boşalması

Ölüm, istifa, suçlu bulunarak görev sonlanması durumları yaşanırsa yeniden Cumhurbaşkanı seçilir.

• Genel seçimlere 1 yıldan fazla zaman varsa
  • Makamın boşaldığı günden sonra gelen 45 gün içerisindeki son pazar günü seçim yapılır.
• Genel seçimlere 1 yıldan daha az zaman varsa
  • Makamın boşaldığı günden sonra gelen 60. Günü takip eden ilk pazar günü (TBMM seçimleri ile birlikte) seçim yapılır.

---

Başkomutanlık ve Genelkurmay Başkanlığı

• Milli güvenliğin sağlanmasından ve silahlı kuvvetlerin yurt savunmasına hazırlanmasından TBMM’ye karşı Cumhurbaşkanı sorumludur.
• Genelkurmay başkanının görev ve yetkileri kanunla düzenlenir.
• Genelkurmay başkanı Cumhurbaşkanı tarafından atanır.
• Genelkurmay başkanı ve kuvvet komutanlıkları Millî Savunma Bakanlığına bağlıdır.
• TSK’nın başkomutanlık yetkisi Cumhurbaşkanı’na aittir, savaş durumunda Başkomutanlık yetkisini Genelkurmay başkanı kullanır.

---

Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri

Olağan Dönem Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri

• Sosyal ve ekonomik haklar konu olabilir (Kişi hak ve ödevleri, siyasi haklar konu olamaz).
• Resmî gazetede yayımlanır. Aksine bir hüküm yoksa yayınlandığı gün yürürlüğe girer.
• TBMM’nin onayına sunulmasına gerek yoktur.
• Anayasa yargı yolu açıktır.

Olağanüstü Dönem Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri

• Kişi hak ve ödevleri, sosyal, siyasi hak ve ödevler düzenlenebilir (Sert çekirdek haklar düzenlenemz).
• Resmî gazetede yayımlanır. Yayımlandığı gün yürürlüğe girer.
• TBMM’nin onayına sunulur, TBMM 3 ay içerisinde görüşür ve karara bağlar (savaş ve mücbir sebepler hariç).
• TBMM’nin onayına sunulmayan Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri kendiliğinden yürür, kalkar.
• Anayasa yargı yolu kapalıdır.

---

Olağanüstü Haller

Cumhurbaşkanı tarafından ilan edilir.

• Savaş, savaşı gerektirecek bir durumun baş göstermesi.
• Seferberlik.
• Kalkışma ve ayaklanma.
• Şiddet hareketlerinin yaygınlaşması, kamu düzeninin ciddi bir şekilde bozulması.
• Tabii afet.
• Salgın hastalık.
• Ağır ekonomik bunalım.
• Sıkı yönetim (2017 Anayasa değişikliği ile kaldırılmıştır).

Olağanüstü Hal Süresi

• İlk etapta 6 aylık çıkar, gerektiren durum devam ediyorsa 4 ay periyotlarla sürekli uzatılabilir.
• Olağanüstü kararı Cumhurbaşkanı alır, Meclis uzatır.