Uluslararası İlişkilerde Denge Stratejisi (1774 – 1914) – 1. Kısım

XVIII. Yüzyılda Osmanlı

Hatırlarsanız Duraklama Dönemi konusunda gördüğümüz gibi; Osmanlı Karlofça antlaşmasında en büyük toprak kaybını yaşamıştı (Venedik, Avusturya, Rusya, Lehistan, Malta) hatta bunun üstüne de İstanbul antlaşması ile bir diğer toprak kaybını yaşamıştı. İşte bu dönemde Osmanlı kaybedilen toprakları geri almaya çalışmış ve denge politikasını benimsemeye başlamıştır.

Prut Antlaşması – Rusya 1771

Rusya, Lehistan üzerinden sıcak denizlere inmeye çalışmıştır yenilen Lehistan (Demirbaş Şarl) Osmanlı’ya sığınmıştır ve bunun sonucunda Osmanlı (Baltacı Mehmed Paşa) hem destek amaçlı hem de toprakları geri almak için Ruslarla savaşa girmiştir. Savaşın Osmanlı için olumlu sonuçlanmasıyla ve Azak kalesinin geri alınmasıyla Osmanlı’da ümitler tekrar yeşermiştir.

Pasarofça Antlaşması – Avusturya – Venedik 1718

Venedik’de yaşanan Katolik – Ortodoks çatışması sonucu istenen yardıma giden Osmanlı için savaş olumlu ilerlerken Karlofça antlaşmasının garantör devleti Avusturya, Venedik tarafında savaşa dahil olmuştur. Petervaradin bölgesinde Osmanlı’ya mağlubiyet aldırmışlardır. Bu savaşın sonucunda Osmanlı Batı’nın üstünlüğünü kabul etmiştir, bunun sonucunda Lale Devri başlamıştır. Osmanlı Usluslararası ilişkilerde diplomasi yoluna gitmiştir.

İstanbul İttifakı – Rusya 1724

Batı’dan toprak telafisi yapamayan Osmanlı yönünü Doğu’ya çevirmiştir. İran’da yaşanan Sünni – Şii anlaşmazlıkları sonucunda Osmanlı İran’a saldırıya geçmiştir. Bu esnada Rusya savaşa dahil olarak İran’a karşı savaşa girmiştir. Fransa’nın olaya karışarak Osmanlı – Rusya tarafları için arabuluculuk yapmıştır. Böylece İran, Osmanlı ve Rusya arasında 2’ye bölündü.

Bu bölünme sonucunda çıkan isyan ve anlaşmazlıklar ile 2 adet antlaşma yapılmıştır.

Bunlar; 1732 Ahmed Paşa Antlaşması İran ve 1746 II. Kasrı Şirin (Kerden) Antlaşması İran yapılmıştır.

I. – II. Belgrad Antlaşması – Rusya – Avusturya 1739

İki devlet birleşerek Osmanlı’ya karşı savaş açmışlardır. Osmanlı büyük çaba vererek bu savaştan galip çıkabilmiştir. Bu galibiyetin sonucunda çıkarım olarak Osmanlı gerileme döneminde olmasına rağmen hala güçlüdür diyebiliriz. Karadeniz bu antlaşma ile son kez Türk gölü olmuştur. Kazanılan son antlaşmadır. Bu savaşın kazanılmasında Comte De Boneval tarafından Osmanlıda kurulan Humbara Ocağı (büyük havan topları) etkili olmuştur (Adı daha sonra Humbaracı Ahmed olmuştur). Bu antlaşma Fransa’nın arabuluculuğu ile gerçekleşmiştir. Bunun sonucunda I. Mahmud Fransa’ya verilen kapitülasyonları sürekli hale getirmiştir.