İlk ve Ortaçağda Türk Dünyası

İskitler – Sakalar

Bilinen ilk Türk topluluğudur ve devletleşememişlerdir.

Kurucusu Alp Er Tunga‘dır ve su destanı ile bilinirler.

Tomris Hatun tarihteki ilk kadın hükümdar olarak bilinir.

İskitler bilinen ilk topluluk olmasıyla beraber;

İlk balbal ve heykel örnekleri

At evcilleştirme

Eyer yapımı ve koşu takımları

İlk İskitlerde görülmüştür.

İskitlere aynı zamanda bozkırın kuyumcuları denir.

Asya – Büyük Hun

Bilinen ilk devlettir ve bilinen ilk hükümdarı Teoman’dır.

Mete en parlak dönemini yaşatmıştır. Aynı zamanda yurt ve vatan sevgisinden ilk bahseden hükümdar Mete’dir. Orta Asya Türklerini tek çatı altında toplamıştır. Mete onlu sistemi getirmiştir ve aynı zamanda bu sistem ile M.Ö. 209 Türk Kara Kuvvetleri kurulma tarihi olmuştur. Çin politikası benimsemişlerdir ve Çin Seddi’nin yapımı dönemindedirler. Bilinen ilk antlaşma olan Kuzey Şansi antlaşmasını Çin ile yapmışlardır. Tarım alanında geri olmalarına rağmen Töte kanalını kullandıkları bilinir.

Mete’nin ölümü ile yönetime oğulları Ho han yeh (Güney Hun) ve Çiçi (Kuzey Hun) gelmiştir. Çin egemenliğine girmek isteyen Ho han yeh sonrasında Çiçi yönetimi (Kuzey Hun) göç başlatmıştır. Hazar denizi üzerinden Avrupa göçünü yapmışlardır. Bununla beraber kavimler göçü başlamıştır.

Kavimler Göçü

Bölünen Asya Hun devleti’nin göçü aynı zamanda kavimler göçünü başlatmıştır.

Kavimler göçünün bilinen en önemli etkileri;

Feodalite – Derebeylik sistemi oluşmuştur. (Siyasi birliğin olmadığı güçlünün ayakta kaldığı bir sistem.)

Avrupa’nın bilinen etnik yapısının temelleri atılmıştır

Kilise – Skolastik felsefe ortaya çıkmıştır. (Kiliselerin yönetimi ele alması durumu.)

Ve Roma 2’ye ayrıldı.

Avrupa Hun Devleti

Göçün sonucunda Avrupa Hun devletini Balamir kurmuştur. Avrupa Hun devleti Macaristan Etzelburg şehrinde kurulmuştur. Bununla beraber bu dönemde Uldız, Anadoluya ilk ayak basan Türk olmuştur.

Avrupa Hun devletine ATİLLA en parlak dönemini yaşatmıştır. (Tanrının kırbacı olarak adlandırılmıştır.) Daha önce söylediğim gibi Romayı 2’ye bölmüştür. ATİLLA Doğu Roma (Bizans) ile Margos Anatolios antlaşması yapılmıştır, Prenses Hanoria ile evlenmiştir.

Roma 2’ye bölündü;

Batı roma (Roma, Galya)

Doğu Roma (Bizans)

Atillanın oğulları;

İlek, Eitil, Erp, Ernak, Dengizik, Csaba’dır.

I. KÖKTÜRK

Kurulmasıyla Türk adı ilk defa siyasi olarak kullanılmıştır. Aşina sülalesindendirler ve Töles isyanı ile Avar devleti içerisinden kurulmuştur. Bumin Kağan tarafından Ötüken merkezli kurulmuştur. En parlak dönemini Mukan Kağan ile yaşamıştır. Türk devletleri arasında sınırları en geniş devlettir. İkili teşkilatı benimsemişlerdir. İkili teşkilat sisteminin yine Çin müdahelesi ile bozulmasıyla 50 yıllık Çin esaretine girmişlerdir. Kürşat ve 40 çerisi ile Çin sarayı basma olayı bu esaret esnasında gerçekleşmiştir ve idam edilmişlerdir.

II.KÖKTÜRK

Kutluk İlteriş Kağan tarafından kurulmuştur. İlteriş kelime anlamı ile derleyen – toparlayan anlamına gelmektedir. Kutluk İlteriş Kağan Çin’e 46 sefer düzenlemiştir. Kuruluş aşamasında aldığı mesafe taşları ve hedefleri bakımından M. Kemal Atatürk ile benzerlik gösterir.

İlk vezir Tonyukuk adı ile II. Köktürklerde görülmüştür.

Daha sonra Bilge Kağan – Kül Tigin ikili teşkilat ile yönetime gelmişlerdir.

Orhun Alfabesi – 38 harf (Türk tarihinde ilk yazı)

Orhun Abideleri – Bengütaş (Türk tarihinin ilk yazılı kaynakları) Günümüzde Moğolistan içindedir.

Sosyal devlet sistemi vardır ve Yarmak para birimleri olarak bilinmektedir.