Edimsel Koşullanma İlkeleri

1. Sönme / Deneysel Çözünme

Klasik Koşullanma

• KzU (Koşulsuz Uyarıcı) ortamdan çıktığında ya da KU (Koşullu Uyarıcı) tek başına verildiğinde KU’ya (Koşullu Uyarıcı) gösterilen tepkinin giderek azalması ve giderek ortadan kalkmasıdır.
• Sönme yaşanmadan önce T (Tepki) artması gözlenmez.

Edimsel Koşullanma

• Ödül / Pekiştireç ortamdan çıktığında önce T (Tepki) artar (sönme patlaması) sonra azalır.
• T (Pedal) = U (Yiyecek) burada yiyecek kaldırıldığında önce tepki artar, sonra azalır.

2. Alışma

Klasik Koşullanma

• KzU (Pekiştireç) ortamda olduğu halde gösterilen tepkinin azalmasıdır.
• Klasik koşullanmada alışmada tepki hiçbir zaman tamamen ortadan kalkmaz.
• Fizyolojiktir.
• Duyu organlarında ortaya çıkar.
• Duyu organlarının uyarıcıya verdiği tepkinin azalması olarak tanımlanır.
• Parfümü ilk sıktığımız koku haline göre, zamanla alışıp kokuyu artık çok az almamız.

Edimsel Koşullanma

• Ödül / Pekiştireç ortamda olduğu halde, pekiştireç’e gösterilen tepkinin azalmasıdır.
• Sürekli yemek verilmesi durumunda farenin alışarak pedal’a basmayı bırakması durumudur.
• Yani fare tok haldeyken yemeği bir ödül olarak görmez.

3. Alışkanlık Kazanma

• Sürekli yapılan psikomotor bir davranışın otomatik hale gelmesidir.
• Alışkanlık öğrenme sürecinin en tepe noktasıdır.
• Bir yerde alışkanlık geliştiyse mükemmel öğrenme gerçekleşmiştir, örneğin araba sürerken bir süre sonra debriyaj, gaz, vites uyumuna dikkat etmezsiniz.

4. Genelleme

Uyarıcı Genellemesi

• Klasik koşullanmada oluşur.
• Ödül yoktur.
• Benzer uyarıcılara aynı tepki verilir.
• Duyuşsaldır.
• U1=U2=U3= T (Tepki)
  • Köpek zile tepki verirken aynı zamanda kapı ziline de tepki vermesidir.

Öğrenmenin Genellemesi

• Edimsel koşullanmada oluşur.
• Thorndike tepki benzerliği kavramına benzer.
• Ödül yoktur.
• Yapılan bir davranışın, benzer durumlarda benzer durumlarda tekrar yapılmışıdır.

Tepki Genellemesi

• Edimsel koşullanmada olur.
• Bir davranışın arkasından ödül geldiğinde aynı ödülü alabilmek için, kişinin benzer tepkilerde bulunmasıdır.
• Mutlaka soruda ödül aranmalıdır, ödül beklentisi durumudur.
• T1=T2=T3= Ödül
  • Öğrencinin ingilizce dersinde soru bildiğinde aferin alması ve diğer derslerde de aferin almak için soru bilmeye çalışması.

5. Ayırt Etme

Ortamda 2 uyarıcı vardır, biri ayır eden uyarıcıdır.

Fare pedala basar ve yemek gelir, bu etkileşime ışık eklersek ve yemeği sadece ışık yanık halde verirsek, fare bir süre sonra pedala sadece ışık yanık haldeyken basar, bu duruma ayırt etme denir.

6. Ayırt Eden Uyarıcı

Tepkiden önce gelir ve tepkiyi kontrol eder.

Örneğin fare deneyindeki ışık, deney hakkında bilgi için tıklayın; Skinner Kutusu Deneyi.