"Enter"a basıp içeriğe geçin

Bilişsel Süreçler

1. Bilginin Duyusal Kayıt Belleğinden Kısa Süreli Belleğe Aktarılması

Bilginin henüz kalıcı hale gelmediği basamaktır.

a) Dikkat

Temel bilgiye odaklanmayı sağlar.

Öğretmenler ders anlatırken öğrencilerin dikkatini çekmek için bazı uyarıcılar kullanırlar.

  • Fiziksel Uyarıcılar; projeksiyon, beden dili, ses tonu, tablolar.
  • Aykırı / Zıt Uyarıcıları; beyaz ve siyah, yanlış ya da aykırı bilgiyle dikkat çekme.
  • Duygusal Uyarıcılar; aşk, nefret, ölüm, üzüntü, korku gibi duygularla dikkat çekme işlemi.
  • Emir Veren Uyarıcılar; arkadaşlar burayı not alın, tahtaya bakın, buradan soru gelir.

b) Algı

Kişi için önemli olan, ilgi çeken uyarıcıların diğerlerinden daha ön planda algılanmasıdır. Bir müzisyenin izlediği filmde ilk önce müziklere dikkat kesilmesi örnek olarak verilebilir.

2. Bilginin Kısa Süreli Bellek Üzerinde Tepkiye Dönüşmesi

a) Sürekli Tekrar

Bir bilginin artarda ve sıklıkla tekrar edilmesi bilginin ezberlenmesine fakat bir sonraki basamakta bilginin unutulmasına neden olur. Bilgi 10 saniye kadar bellekte tutulur.


b) Gruplama

Kısa süreli belleğin kapasitesi sınırlıdır (7-9 birim). Bilgi belirli gruplama ve birimlere dağıtma yöntemiyle daha kolay işlenir, T.C. kimlik numarasını ezberleme 3 rakam – 3 rakam – 2 rakam – 3 rakam gibi.


3. Bilginin Kısa Süreli Bellekten Uzun Süreli Belleğe Aktarılması

a) Etkinlik

  • Yaparak ve yaşayarak öğrenmedir.
  • Öğrenci aktiftir.
  • Öğrenci, sürece ne kadar katılırsa bilgi o derece kalıcı olur.

b) Açık / Örtük Tekrar

  • Bilginin aralıklar tekrar edilmesidir.
  • Aralıklı yapılan açık ve zihinsel tekrarlar bilginin kalıcı hale gelmesini kolaylaştırır.

c) Kodlama / Anlamlandırma (En etkili yöntem)

Bilginin kişiye özgü bir şekilde yorumlanmasıdır.

Kodlama / Anlamlandırma 2’ye ayrılır;

Doğal / Otomatik Kodlama

  • Zihnin kendi geliştirdiği yöntemdir.
  • Örgütleme; zihinsel organizasyondur, bilginin düzenli ve sistemli zihne aktarılmasıdır, kavram haritaları, tablolarla öğrenme örnek olarak gösterilebilir.
  • Eklemleme (Genişleme); en etkili süreçtir, eski bilgilerle yeni bilgilerin ilişkilendirilmesidir. Anlam genişlemesi yaşanır. Beyin yapısının cevize benzetilerek anlatılması örnek olarak gösterilebilir.

Bellek Destekleyen İpuçları (Yapay Kodlama)

Yapay Kodlama 2’ye ayrılır;

Zihinsel İmajlar

Resimler yoluyla kaydedilen verilerdir.

  • Yerleşim/ Loci / Yerleştirme; bilginin mekanla ya da çevrede eşyalar ile ilişkilendirilmesidir.
  • Zincirleme / Bağlantı; kavramlardan hikâye oluşturmaktır.
  • Askı Sözcük; ilk olarak 1’den 10 rakamlar yazılır, her sayıyla uyumlu askı sözcük oluşturulur, askı sözcük somut, net ve anlaşılır olmalıdır. Öğreneceğimiz bilgi ile askı sözcük aynı cümlede kullanılır.
  • Anahtar Sözcük; yabancı dil öğrenirken kullanılır, yabancı kelimenin anlamı ile okunuşu aynı cümlede yer alır. Kelimeyi örnek cümlede kullanmadır.

Sözel Semboller

Metinler yoluyla kaydedilen verilerdir.

  • Baş Harf Stratejisi (Akronim, Akrostiş); kelimelerin veya kavramların baş harflerini kullanarak şifreleme yapmaktır. Akrostiş şiirlerde baş harflerle kelime oluşturma örnek gösterilebilir. KPSS, TRT, ÖSYM, NATO birer akronim örneği olarak gösterilebilir.
  • Kafiye Oluşturma; birbiriyle uyumlu ve ahenkli ifadeleri kullanarak kalıcı öğrenme sağlamaktır.

4. Bilginin Uzun Süreli Bellekten Kısa Süreli Belleğe Geri Getirilmesi

a) Hatırlama

  • Sıralı /Dizisel; bilginin sıralı ve ardışık olarak hatırlanması.
  • Serbest; bilginin gelişigüzel ve rastlantısal olarak hatırlanmasıdır.
  • Çağrışımsal; bilginin başka bir bilgiyi hatırlatmasıdır.
  • Seri Pozisyon Etkisi; en baştaki veya en sondaki bilgilerin hatırlanması ancak arada kalan bilgilerin hatırlanmamasıdır. Baştaki hatırlamalara öncelik etkisi, sondaki hatırlamalara, sonralık etkisi denir.

b) Unutma

  • Yanlış Yerleştirme; bilginin yanlış şemaya aktarılmasından kaynaklanan unutmadır.
  • Bastırma (Güdüsel Unutma); kişiyi rahatsız eden bir durumunda bilinçten uzaklaştırılmasıdır.
  • Bozulma; bilginin kullanılmamasından kaynaklanan unutmadır.
  • Ket Vurma; ileriye ket vurma ve geriye ket vurma olarak ikiye ayrılır. Yeni bilgiyi unutma ileriye ket vurmadır, eski bilgiyi unutma geriye ket vurmadır.
  • Bilgiyi Değiştirme; bilginin üst üste yığılmasından kaynaklı unutmadır.

Arkadaşlarınızla Paylaşın:

İlk Yorumu Siz Yapın

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir