Bilişsel Kuramlar – Gestalt Kuramı

Bilişsel Kuramlar

Gestalt Kuramı (Bütüncül)

Bilgiyi İşleme Kuramı

I. Gestalt Kuramı (Bütüncül)

İnsan zihni bütünden parçaya doğru algılama yapar.

İnsan zihni daima tam algı’ya yönelir.

Bütün, parçaların toplamından her zaman daha fazladır, daha anlamlıdır ve daha değerlidir.

Molar anlayışı savunur.

Temsilcileri; Kurt Koffka, Max Werthelmer, Wolfgang Köhler, Kurt Levin.

Gestalt kuramcıları en çok algı konusunda katkı sağlamışlardır.

Gestalt ve Algı

Duyum; bilginin, duyu organları aracılığıyla beyne iletilmesidir (Nesnel).

Algı; duyu organları aracılığıyla beyne iletilen bilginin anlamlandırılması ve yorumlanmasıdır (Öznel).

Örneğin; bir gürültüyü herkes duyar, fakat bir jet sesini daha önce jet sesi duymuş olanlar jet sesi olarak algılayabilir.

Algı Örgütleme Yasaları

• Şekil – Zemin
• Yakınlık
• Basitlik
• Simetri
• Benzerlik
• Süreklilik
• Tamamlama
• Phi Fenomeni

1. Şekil – Zemin

Odaklanılan uyarıcı şekildir, odak dışında kalanlar zemindir.

Örneğin; tahtadaki yazılar şekildir, tahta ise zemindir.

---

2. Yakınlık

Uyarıcıların zamansal ve mekânsal yakınlığıdır. Uyarıcılar benzer değildir, sadece yakın olmaları yeterlidir. Bitişiklik ilkesi ve Kateksis ilkesi ile alakalandırabiliriz.

Örneğin; Edi ve Büdü karakterleri, Edi denildiğinde Büdü akla gelir. Kayseri denildiğinde akla mantı gelmesi.

---

3. Basitlik

İnsan zihni basitten karmaşığa ve kolaydan zora doğru algılama yapar.

Örneğin; önce kare ve üçgenin alanı hesaplanır daha sonra yamuğun alanına geçilir.

---

4. Simetri

Birbiriyle simetrik olan uyarıcılar daha kolay algılanır.

---

5. Benzerlik

Ortak özelliklere sahip uyarıcıları gruplandırarak algılamaktır.

Örneğin; beden eğitimi öğretmenleri, bilgisayar oyuncuları.

---

6. Süreklilik (Devamlılık)

Süre gelen, istikrar gösteren, devam eden durumlar daha kolay algılanır. İnsan sonlu bir varlıktır, sonsuzluk hissi rahatlatır.

Örneğin; ufka doğru uzanan yola çıkmak ve bakmak insanı rahatlatır, kolay algılanır. Güvendiğiniz bir insana sürekli güvenebilmek istemek.

---

7. Tamamlama (Bütünleme)

Eğer insan zihninde herhangi bir durumla ilgili tam bir algı varsa, o uyarıcı eksik bile olsa tam algılanır.

Örneğin; sosyal medya kısaltmalarının, tam haliyle algılanması ve okunması.

---

8. Phi Fenomeni (Hareket Algısı)

Hareket etmediği halde, bir uyarıcının hareket ediyormuş gibi algılanmasıdır.

Örneğin; araba yıkatmaya girdiğimizde, kenarda ilerleyen fırçalar arabanın hareket ettiği yönünde bir izlenim yaratır.