Dil Gelişimini Etkileyen Faktörler
- Olgunlaşma
- Cinsiyet (Kızlarda ince kasları daha önce gelişir)
- Aile
- Kültür
- İkizlik Durumu (Aralarında kurdukları dili kullandıkları için daha geç konuşurlar)
Dil Gelişimi Evreleri
0 – 6 Yaş arası dil gelişimi evrenseldir.
Ağlama, Agulama (0 – 2 Ay)
Bu dönemde istek ve ihtiyaçlar ağlama yoluyla fark ettirilir.
Babıldama, Cıvıldama (2 – 6 Ay)
Bu dönemde dünyanın her yerindeki bebekler yine aynı cıvıldama seslerini çıkartırlar.
Heceleme, Çağıldama (6 – 12 Ay)
Çocuklar içinde bulundukları toplumun dil özelliklerini öğrenmeye başlarlar. Toplum dili temeli oluşurken, şive özellikleri de bu dönemde edinilir.
Morgem, Tek Sözcük (12 – 18 Ay)
- Dil gelişiminde kritik dönemdir.
- Bu dönemde dil gelişimini desteklemek gerekir, hasarlar kalıcı kalabilir.
- Çocuklar bu dönemde cümleyi tek sözcükle anlatırlar ve özellikleri tek kelimede toplarlar.
Örneğin; bütün araba, bisiklet, kamyon, otobüs türlerini hareketini ‘’hınn hınn’’ olarak tanımlarlar.
Telgrafik Konuşma (18 – 24 Ay)
Kuralları dikkate almadan, devrik yapılan konuşma şeklidir.
Örneğin; ‘’geldi baba araba’’ benzeri cümleler kurarlar.
Gramer Evresi (24 – 36 Ay)
İlk gramer evresidir, kurallı cümleler kurulur.
Örneğin; ‘’anne parka gidelim’’ benzeri cümleler kurarlar.
Dil Gelişim Kuramları
1. Davranışçı Kuram
Edimsel koşullanma yoluyla dili kazanmaktır.
Ödül ve ceza sistemi vardır.
Örneğin; Çocuk ilk kelimesini söylediğinde, herkes gülümser ve alkışlar ve çocuk bu durumu tekrar etmeye çalışır.
2. Sosyal Öğrenme Kuramı (Albert Bandura)
İnsanlar dili model alma yoluyla kazanırlar.
Özellikle heceleme evresinde ağız ve şive kazanılması bu duruma örnektir.
3. Psikolinguistik Kuram, Doğuştancı Kuram (Noam Chomsky)
Davranışçı kuramı eleştirir, davrnışçı kuramların dil gelişimini açıklayamayacağını savunur.
İnsanlar doğuştan dil kazanma aygıtıyla dünyaya gelirler.
Doğuştan olgunlaşma yeteneğimiz vardır, çevre ile şekillenir.
Dilin 2 yapısı vardır;
- Yüzeyel Yapı; dilin gramer boyutudur.
- Derin Yapı; dilin anlamıyla alakalıdır.
4. Jean Piaget ve Dil
Bilişsel gelişim ile dil gelişimi birbirine paraleldir, der.
0 – 2 Yaş
Otistik konuşma yapılır.
2 – 6 Yaş
Monolog ya da benmerkezci konuşma yapılır.
6 Yaş ve Üzeri
Toplumsallaşmış dil, sosyal konuşma yapılır.
5. Vygotsky ve Dil
Jean Piaget ile dil gelişimi üzerine zıt görüşler ileriye sürmüşlerdir.
0 – 2 Yaş
Toplumsallaşmış dil, sosyal konuşma yapılır.
2 – 6 Yaş
Monolog ya da benmerkezci konuşma yapılır.
6 Yaş ve Üzeri
İçsel konuşma (Sessiz düşünme) yapılır.
6. Sapir ve Whorf Hipotezi
Dil mi düşünceyi belirler düşünce mi dili belirler?
- Dil düşünceyi belirler.
- Dilin sınırları dünyanın sınırlarıdır.
- Ne kadar kelimen varsa o kadar düşünebilirsin.
Dil Gelişimi Kavramları
1. Alıcı Dil
Çocukların konuşulan dili anlama yeteneğidir.
İnsanda ilk önce alıcı dil ortaya çıkar.
2. İfade Edici Dil
Çocukların anladıkları dili eyleme dökmesidir.
3. Aşırı Kurallaştırma
Normalde tek bir yere uygulanması gereken bir kuraların, doğru veya yanlış olsa da her yerde kullanılmasıdır.
Örneğin; börek-çi ekinin, Berber-çi olarak kullanılması aşırı kurallaştırmadır.
4. Eksik Kurallaştırma
Her yere uygulanması gereken bir kuralın sadece tek bir durumla sınırlandırılmasıdır.
Özelden özele akıl yürütme mantığına dayanır.
5. Yansıtıcı Konuşma
Kişinin karşısındaki insana içini dökmesidir.
6. Diğer Kavramlar
- Morfem; yapı bilgisidir.
- Fonem; ses bilgisidir.
- Semantik; anlam bilgisidir.
- Sentaks; söz sırasıdır.
- Pragmatik; dilin işlevselliğidir.
İlk Yorumu Siz Yapın