"Enter"a basıp içeriğe geçin

Madenler ve Enerji Kaynakları

a) Madenler

  • Rezerv: Madenin bulunduğu alandır.
  • Tenör: İşlenebilir maden kısmıdır.
  • Bir madenin işletilmesi için rezervi ve tenör’ü yüksek olmalıdır.
  • Sermaye ve teknoloji yüksek olmalıdır.
  • Erişim ve ulaşım kolay olmalıdır.

Not: Türkiye’de maden çeşitliliğinin en fazla olduğu yer Elâzığ Yukarı Fırat’tır, nedeni volkanizmadır.

Başlıca Madenler

Demir

  • Sivas (Divriği), Malatya (Hekimhan – Hasançelebi) bölgelerinde çıkartılır.
  • Ereğli (Zonguldak), Karabük fabrikalarında işlenir, taşkömürü ile eritilip liman kentlerinden ihraç edilme kolaylığından faydalanmak için bu şehirlerde işlenir.

Notlar:

  • Tüm demir – çelik fabrikaları su kenarında kurulur.
  • Kıyıda olan fabrikalar ulaşım amacıyla kurulmuştur.
  • İçerde olan fabrikalar ham madde çıktığı için kurulmuştur.

Bakır

  • Kastamonu – Küre, Artvin – Murgul, Rize – Çayeli en önemli bakır yataklarıdır.
  • Bakır en çok Karadeniz’dedir.
  • En büyük işleme tesisi Samsun’dadır.

Boksit (Alüminyum)

  • Antalya – Akseki, Konya – Seydişehir en önemli ham madde yataklarıdır.
  • Boksit en çok Akdeniz’dedir.
  • Seydişehir fabrikalarında işlenir.

Krom

  • Rezervi çok fazladır, ihraç edilir.
  • Elâzığ – Guleman, Fethiye – Köyceğiz önemli ham madde yataklarıdır.
  • Elâzığ Ferro-krom ve Antalya Ferro-krom tesislerinde işlenir.

Barit

  • Petrol sondajlarında basıncı artırır, petrolü yüzeye iter.
  • Alanya’da çıkarılır ve Antalya tesislerinde işlenir.

Bor

  • Dünyanın %72’si bizdedir.
  • İhraç edilir.
  • Balıkesir – Susurluk, Bursa – Mustafa Kemal Paşa, Eskişehir – Kırka, Kütahya – Emet önemli ham madde yataklarıdır.
  • Eskişehir – Kırka, Balıkesir – Bandırma tesislerinde işlenir.

Zımpara Taşı

  • Dünya’da 1. Türkiye’dir.
  • İhraç edilir.
  • Bodrum, Milas, Marmaris ham madde yataklarıdır.

Mermer

  • Rezervi çok fazladır.
  • Maden ihracatının %50’si Mermer’e (Doğal taş ve traverten) aittir.
  • Afyon, Marmara adası ham madde yataklarıdır.

Fosfat

  • Gübre yapılır.
  • Rezervi çok azdır.
  • Mardin – Mazıdağ ham madde yatağıdır ve orada işlenir.
  • İthal edilir.
  • Diğer işleme fabrikaları; Samsun, İzmit, Mersin, İskenderun’da bulunur.

Trona

  • Soda külüdür.
  • Şişecam yapımında kullanılır.
  • Sincan, Kahraman Kazan, Beypazarı ham madde yataklarıdır.
  • Kahraman Kazan’da işlenir.

Asbest (Amyant)

  • Yanmazlık özelliği vardır.
  • Kanser yapar, yasaklı malzemedir.

Uranyum

  • Nükleer bir madendir.
  • Yozgat – Sorgun, Manisa – Salihli önemli ham madde yatağıdır.
  • Henüz işlenmemektedir.

Toryum

  • Eskişehir – Sivrihisar önemli ham madde yatağıdır.
  • Henüz işlenmemektedir.

Kükürt

  • Bağcılıkta kullanılır.
  • Isparta – Keçiborlu önemi ham madde yatağıdır.
  • Tesis kapanmıştır.

Civa

  • Doğada sıvı halde bulunur.
  • Hassas alet ve termometre yapımında kullanılır.
  • İzmir – Karaburun, Konya – Sarayönü önemli ham madde yataklarıdır.

Altın

  • İlk atın madeni İzmir – Bergama Ovacık’ta açılmıştır (2001).
  • Gümüşhane ve Artvin önemli ham madde yataklarıdır.

Tuz

  • Deniz tuzu; İzmir – Çamaltı
  • Göl tuzu; Tuz Gölü
  • Kaya tuzu; Kars, Iğdır, Çankırı

Lületaşı

  • Eskişehir’de çıkartılır ve süs eşyası yapılır.

Oltutaşı

  • Erzurum’da çıkartılır ve süs eşyası yapılır.

Tungsten (Wolfram)

  • Dayanıklı, sert malzeme yapımında kullanılır.
  • Bursa – Uludağ ham madde yatağıdır.

Kurşun – Çinko

  • Elâzığ – Keban, Kayseri ve Yozgat – Akdağ ham madde yataklarıdır.

Perlit

  • Volkanik camsı bir madendir.
  • İzmir, Ankara, Kayseri, Van Gölü, Erzurum önemi ham madde yataklarıdır.

Pomza Taşı

  • İnşaat ve tarım sektöründe kullanılır.
  • Van Gölü ve Nevşehir çevresi ham madde yataklarıdır.

b) Enerji Kaynakları

Fosil Kaynaklar

Taş Kömürü

  • Rezervi oldukça azdır.
  • İthal edilir.
  • %100 Batı Karadeniz’den çıkartılır.
  • Zonguldak – Kozlu, Bartın – Amasra, Karabük önemli ham madde yataklarıdır.
  • Demir Çelik enerji kaynağı ve doğrudan elektrik üretiminde kullanılır.

Linyit Kömür

  • Çok yaygın ve kalitesiz kömürdür, 3. Zamanda oluşmuştur.
  • Oluşma açısından gençlik kanıtı olarak gösterilebilir.
  • Elektrik üretiminde kullanılır.
  • Afşin ve Elbistan santralleri en büyük linyit santralleridir.
  • Ankara – Çayırhan, Çanakkale – Çan, Muğla – Yatağan, Manisa – Soma, Tunçbilek – Seyitömer diğer linyit santralleridir, Londra tipi kirlilik yayarlar.

Not: Rezervi en çok Doğu Anadolu’da, çıkarımı en çok Ege’dedir, nedeni erişim kolaylığıdır.


Petrol

  • %90 ithal edilir.
  • İlk olarak Batman – Raman dağında bulunmuştur.
  • En kaliteli petrol Diyarbakır – Lice petrolüdür.
  • Adıyaman – Kahta, Siirt – Kurtalan, Diyarbakır – Lice, Batman – Raman önemi petrol çıkarım alanlarıdır.

Not: En çok petrol ulaşımda tüketilir.


Petrol Rafinerileri

  • Batman – Batman rafinerisi (Ham madde)
  • Kırıkkale – Orta Anadolu rafinerisi (İç piyasa)
  • Mersin – Ataş rafinerisi (Ulaşım)
  • İzmit – İpraş rafinerisi (Ulaşım)
  • İzmir – Aliağa rafinerisi (Ulaşım)
  • İzmir – Star rafinerisi (Ulaşım)

Not: Mersin – Ataş üretimi durdurmuştur, sadece depo olarak görev yapmaktadır.


Petrol Boru Hatları

  • Bakü – Tiflis – Ceyhan boru hattı (BTC), Hazar Havzasında üretilen petrol gelir.
  • Kerkük – Yumurtalık (K-Y), Ortadoğu’dan gelen petrol.

Doğal Gaz

  • %98 ithal edilir.
  • En çok elektrik üretilir.

Santraller

  • Ovaakça (Bursa)
  • Hamitabat (Kırklareli)
  • Ambarlı (İstanbul)
  • Bandırma (Balıkesir)
  • İzmir (Aliağa)

Doğal Gaz Boru Hatları

  • Bakü – Tiflis – Erzurum (BTE), Azerbaycan doğal gazını getirir.
  • Doğu hattı ile İran doğal gazı getirilir.
  • Batı hattı ile Bulgaristan üzerinden doğal gaz getirilir (1986 ilk hat).
  • Rusya’dan Türkiye’ye gelen doğal gaz hattına Mavi Akım denir.
  • Rusya’dan gelen doğal gazın Türkiye üzerinden Avrupa’ya naklini hedefleyen proje Türk Akımıdır.
  • TANAP hattı Hazar havzasından gelen Azeri doğal gazı Avrupa’ya iletir.

Asfaltit

  • Petrol kökenli katı yakıttır.
  • Elektrik üretilir.
  • Şırnak Silopi tek Asfaltit santraldir.

Yenilenebilir Enerji Kaynakları

Hidrolik (Su Gücü)

  • Potansiyel en yüksek Doğu Anadolu’dadır.
  • Mevcut üretim en fazla Güney Doğu Anadolu’dadır.
  • Yenilenebilir enerji kaynakları içerisinde en büyük paya sahiptir.
  • Üretim miktarı iklim koşullarındaki değişkenlikten çok fazla etkilenir.
  • Barajların ömrü kısadır (Erozyon).
  • Çoruh üzerinde; Deriner barajı en yüksek barajdır.
  • Yeşilırmak üzerinde; Suat Uğurlu, Hasan Uğurlu, Almus önemli barajlardandır.
  • Kızılırmak üzerinde; Altınkaya, Kesikköprü, Hirfanlı önemli barajlardandır.
  • Sakarya üzerinde; Sarıyar (Hasan Polatkan) önemli bir diğer barajdır.
  • Gediz üzerinde; Demirköprü barajı bulunur.
  • Büyük Menderes üzerinde; Adıgüzel ve Kemer barajları bulunur.
  • Manavgat üzerinde; Oymapınar barajı bulunur.
  • Ceyhan üzerinde; Aslantaş, Sır ve Menzelet barajları bulunur.
  • Fırat üzerinde; Türkiye’nin 3 büyük barajı Atatürk, Karakaya, Keban barajları yer alır.
  • Dicle üzerinde; Krakkızı, Devegeçidi, Ilısu barajları bulunur.

Rüzgâr Gücü

  • %6’lık bir enerji ihtiyacını karşılar.
  • İlk rüzgâr santrali İzmir – Çeşme Alaçatı (1998) yılında kurulmuştur.
  • Sırasıyla önemi bölgeler Ege, Marmara, Akdeniz olarak gelir.
  • Üretimi iklimden etkilenir.
  • Gürültü ve elektromanyetik kirlilik yayar, kuşların göç yollarına zarar verir.

Jeotermal Enerji

  • Kırıklı yer yapı etkilidir (Jeolojik yapı).
  • Aydın – Germencik, Denizli – Sarayköy, Çanakkale – Tuzla da üretim yapılmaktadır.
  • En temiz termik santraldir.
  • Üretim iklimden etkilenmez.

Güneş Enerjisi

  • İlk güneş tarlası Şanlıurfa – Birecik’te kuruldu.
  • İlk kule tipi santral Mersin’de kuruldu.
  • Antalya, Denizli, Konya’da üretim mevcuttur.
  • Türkiye’nin %0,01 elektrik ihtiyacını karşılayabilmektedir.
  • Potansiyel en çok Güneydoğu Anadolu’dadır, en az Doğu Karadeniz’dedir (Enlem ve Bulutluluk).

Enerji Sıralaması

  • Doğalgaz %37
  • Kömür %33
  • Hidroelektrik %20
  • Rüzgâr Gücü %6
  • Jeotermal %2
  • Diğer %2

Arkadaşlarınızla Paylaşın:

Tek Yorum

  1. nazif nazif

    en karışık konu ve en çok soruda buradan geliyor

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir