Temel Hukuk – Haklar

Haklar, Hukuken korunan menfaatlerdir.

1. İleri Sürülebilecek Çevre Bakımından Haklar

Mutlak Haklar

Herkese karşı ileri sürülebilen haklardır.

Maddi Olmayan Şeyler Üzerinde

• Telif Hakkı
• Patent Hakkı

Eşyalar Üzerinde

• Mülkiyet (ayni); kullanma, yararlanma, tasarrufta bulunma
• Sınırlı Mülkiyet (ayni); geçit hakkı, rehin hakkı, kaynak hakkı

Kişiler Üzerinde

• Kendi Kişiliğim Üzerinde; yaşama, isim
• Başkasının Kişiliği Üzerinde; velayet, vesayet (vasi)

Nisbi Haklar (Kişisel, Şahsi)

Sadece taraflar arasında ileri sürülebilen haklardır (Alacak Hakkı)

2. Kullanımına Göre Haklar

Devredilebilen Haklar

• Mülkiyet Hakkı
• Alacak Hakkı
• Telif Hakkı

Devredilemeyen Haklar

• Yaşama Hakkı
• Evlenme Hakkı
• Nişanlanma Hakkı
• Boşanma Davası Açma Hakkı
• Nafaka Hakkı
• Soybağı Reddi Hakkı

3. Kullanılmasının Etkisine Göre Haklar

Yenilik Doğuran Haklar

• Kurucu Haklar; yenilik doğuran haklardır (alelade hakla sunulan teklifin kabulü ile oluşur)
• Değiştir; tüketici kanununa göre ayıplı malı ayıpsız malla değiştirebilirsin, indirim talep edebilirsin.
• Bozucu; ayıplı malın aynen iade edilmesi durumudur, , fesih, azil, istifa, takas kavramlarını içerir

Alelade Haklar

• İcap; hukuki işlem esnasında sunulan tekliftir, icapta bulunmak.
  • Hukuk dünyasına büyük bir etkisi olmayan haklardır.

Hakların Kazanılması

Hukuki Olay; ölüm (miras hakkı), doğum (kişilik hakkı)

Hukuki Fiil; iradeyle yapılan davranışlara Hukuk tarafından sonuç bağlanması (işgal, define, ihraz)

Hukuki İşlem; karşılıklı irade beyanlarının örtüşerek işlem yapılması (evlenme, alışveriş yapmak)

Başkalarının hakları üzerine hak kazanılamaz.

Haklarla İlgili İlkeler

Sübjektif iyi niyet; kişinin bir hakkın kazanılmasına engel olan bir eksikliği bilmemesi ve gerekli tüm dikkat ve özeni gösterse dahi bilebilecek durumda olmaması halidir, örneğin çalıntı bir malın çalıntı olduğunun bilinmeden satın alınması.

Objektif iyi niyet; dürüstlük kuralı olarak geçer, borçların ifasında kullanılır, hakların kullanılmasıdır.