Uluslararası İlişkilerde Denge Stratejisi (1774 – 1914) – 2. Kısım

XVIII. Yüzyılda Osmanlı

Küçük Kaynarca – Rusya 1774 (Önemli bir antlaşma DİKKAT!)

Rusya’nın sıcak denizlere inme çabası kapsamında gerçekleşen savaşın sonunda Rusya ile Küçük Kaynarca antlaşması yapılmıştır.

• Bu antlaşmaya göre Kırım bağımsız olmuştur, Osmanlı ilk defa halkı Müslüman olan bir Türk toprağını kaybetmiştir. Kırım’ın kaybedilmesiyle Karadeniz Türk gölü olma özelliğini kaybetmiştir. Rusya’nın Kırımı ilhak etmede ilk aşamasıdır. Kırım bağımsız olmasına rağmen bu aşamada dini yönden Halifeye bağlı kalmıştır. Dini kültürel bağlar korunmaya çalışılmıştır. Halifelik Osmanlı’da ilk kez kullanılmıştır.
• Rusya’ya Osmanlı içerisinde bulunan Ortodoksların koruyuculuğu verilmiştir. Her zaman olduğu gibi koruyuculuk kavramı içişlerine karışma amacıyla kullanılmıştır. Rusya bu hamleyle Balkanlar’da etkinliğini arttırmaya çalışmıştır ve her zaman olduğu gibi hedefi sıcak denizlere inebilmektir.
• Rusya İstanbul’da kalıcı elçilik açma hakkı almıştır ve istediği yerde konsolosluk açabilecektir. Rusya bu kazanımlarını Panslavizm (Slavcılık) amacında kullanmışlardır.
• Rusya’da diğer devletlerin faydalandığı kapitülasyonlardan faydalanabilecektir.
• Osmanlı, Rusya’ya savaş tazminatı ödemiştir. Böylece Osmanlı ilk kez savaş tazminatı ödemiştir. Osmanlı mali açıdan kötü durumda olduğu için Esham Senetleri ile iç borçlanmaya gitmiştir.
• Rusya aldığı yerlerden çekilmiştir fakat bölgede ıslahatların yapılması ve bu bölgelerde bulunan mahkumların salınması ayrıca bir süre vergilerden muaf tutulmaları şartıyla.

Aynalıkavak Tenkihnamesi – Rusya 1779

• Bu antlaşma Küçük Kaynarca antlaşmasına eklemeler ve düzenlemeler yapılmıştır. Bu antlaşmaya göre Kırım’ın başına Şahin Giray getirilmiştir. Bu Kırım’ın ilhak 2. Aşamasıdır.
• Grek projesine göre; Bizans İstanbul’da Rusya kontrolünde tekrar kurulacak.
• Dakya projesine göre; kurulan bölge Rusya ve Avusturya arasında 2’ye bölünecek.

Grek projesine göre; Bizans İstanbul’da Rusya kontrolünde tekrar kurulacak.
Dakya projesine göre; kurulan bölge Rusya ve Avusturya arasında 2’ye bölünecek.

Yaş Antlaşması – Rusya 1792

Avusturya’nın savaştan çekilmesine rağmen Rusya savaşa devam etmiştir. Osmanlıya karşı kazandığı savaşın sonunda Kırım ilhak 3. Aşamasını gerçekleştirerek tamamlamıştır. Kırım Rusya’ya bağlanmıştır. Bu antlaşma ile Osmanlı 18. Yüzyıl’da kaybedilen yerleri geri alma politikasıyla çıktığı yolda genel olarak başarısızlığa uğradığını görmüştür.