"Enter"a basıp içeriğe geçin

Çok Partili Hayata Geçiş Denemeleri

Cumhuriyetin ilanından önce 9 Eylül 1923 tarihinde Halk Fırkası (CHP) kurulmuştur.

Halk Fırkası (Temsil Heyeti, Anadolu Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti)

  • Yeni Türk Devleti’nin ilk siyasi partisidir.
  • Atatürk’ün 6 (ok) ilkelerini temsil eder.
  • Ekonomide Devletçidir.

Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası

  • Cumhuriyetin ilanından sonra kurulan ilk siyası partidir.
  • Kazım Karabekir tarafından kurulmuştur.
  • Mustafa Kemal bu partiye ‘’Komutanlar Komplosu’’ demiştir.
  • İlk şubesini Urfa’da açmıştır.
  • İlk muhalefet partisidir.
  • Sloganı Dine saygılıyızdır.
  • Ekonomide liberaldir.
  • Tek dereceli seçimleri ve Yerel yönetim sistemini savunmuştur.

Şeyh Said İsyanı

  • Lozan’da çözülemeyen tek sorun MUSUL (İngiltere) meselesidir.
  • Türk ordusu Musul’a doğru hareket ederken, Musul ve Ordu arasında büyük bir isyan çıkmıştır.
  • Ordu bununla uğraşırken, Fethi Okyar Hükumeti istifa etmiş yerine İsmet İnönü Hükumeti kurulmuştur.
  • İsmet İnönü Hükümeti Takrir-i Sükûn (Huzurun yeniden sağlanması) ilan etmişlerdir.

Takrir-i Sükûn

  • Sıkı yönetim ilan edilmiştir.
  • Kısmı seferberlik ilan edilmiştir.
  • İstiklal Mahkemeleri yeniden kurulmuştur.
  • Basına sansür uygulanmıştır.
  • 1925 – 1929 tarihleri arasında yürürlükte kalmıştır.
  • 1926 tarihinde imzalanan Ankara antlaşmasıyla Musul kaybedilmiştir.

İsyanla ilgili olduğu için;

  • Tekke ve Zaviyeler kapatıldı.
  • Terakkiperver Cumhuriyet fırkası kapatılmıştır.

İstiklal Mahkemeleri

  • TBMM’ye karşı isyanlarda,
  • Tekalifi Milliye emirleri uygulanmasında,
  • Şeyh Said isyanında,
  • Ve son olarak Mustafa Kemal’e yapılan suikast girişimde kullanılmıştır.

Serbest Cumhuriyet Fırkası

1929 yılında çıkan Dünya ekonomik krizinden etkilenen Halk Fırkasına alternatif ekonomik politikalar sunsun diye kurulmuştur. Parti kurulma sebebinden ayrılmaya başladığı için (Tüm rejim karşıtları partiye üye olmasıyla) kendini feshetmiştir.

Menemen Olayı

Serbest Cumhuriyet Fırkası kapandıktan 5 gün sonra, Giritli Derviş Mehmet Cumhuriyet İnkılaplarını eleştirmeye başlamış ve ayaklanmaya sebep olmuştur. Bölgede görevli Mustafa Fehmi Kubilay asteğmen oluşan kalabalık ve isyanı bastırmaya çalışmıştır. Kışkırtma yoluyla çıkartılan isyanla beraber Menemende karakol basılarak Mustafa Fehmi Kubilay şehir edilmiştir. Olayın sorumluları yakalanarak, Divanı Harp Mahkemelerinde yargılanmıştır.


Arkadaşlarınızla Paylaşın:

İlk Yorumu Siz Yapın

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir