"Enter"a basıp içeriğe geçin

Atatürk Dönemi Türk Dış Politikası

1923 – 1930 Arası

Bu dönemde Lozan’dan kalan meseleler ile uğraşılmıştır.


1924 – Yabancı Okullar Sorunu

Ülkedeki tüm okulların MEB sistemine bağlanmasına Fransa ve Patrikhane karşı çıkmaya çalıştı, iç mesele olduğu için uluslararası platforma taşınmamıştır, Lozan’dan sonra ilk siyasi başarıdır.


1926 – Bozkurt Lotus Olayı

Kabotaj kanunundan sonra Fransa ile Ege açıklarında yaşanan Lotus ve Bozkurt gemileri arasında yol hakkı sıkıntısı yaşanmıştır, Uluslararası platform Bozkurt’u haklı bulmuştur.


1926 – Musul Sorunu

Lozan’da çözülemeyen tek sorun Musul sorunuydu, konuyla ilgili daha sonra Haliç konferansı yapılmıştır, sorun Milletler Cemiyetine gitmiştir, Brüksel Hattı çizilerek Hatay’dan aşağısı Musul, İngiltere kontrolüne verilmiştir. Bunun üzerine Musul’a ilerleyen ordularımız karşısına Şeyh Said isyanı çıkmıştır. Bu gelişmenin de sonucunda Ankara antlaşmasıyla Musul İngiltere mandasındaki Irak’a bırakılmıştır. Misakı Milliden verilen son taviz Musul’dur (İlk taviz Batum).


1929 – Dış Borçlar Sorunu

Türkiye yüz ölçümüne düşen borcu ödemeyi kabul ederek, Musul sorunuyla birlikte İngiltere’nin borcunu kapatmıştır. Bunun üzerine diğer bir borç olunan Fransa ile masa başına oturulmuştur. Ödeme esnasında 2. Dünya Savaşı çıkmıştır, ABD Moratoryum (Borcu öteleme, yapılandırma) ilan edilmesini tavsiye etmiştir. Sorun bu şekilde çözülerek anlaşma sağlanmıştır ve ilerleyen dönemlerde borçlar ödenerek kapatılmıştır. Hoover Moratoryum o dönem ABD başkanıdır.


1930 – Nüfus Mübadelesi (Değiş Tokuş)

İzmir ve Yunanistan nüfus değişimi hakkındadır. Yunanistan’da bulunan Türkler İzmir’e, İzmir’de bulunan Yunanlılar Yunanistan’a döneceklerdi. Fakat Yunanlılar savaş döneminde edindikleri birtakım nedenlerden dolayı İstanbul’a gitmeye çalışmış ve sorun çıkarmışlardır. Kalan Yunanistan vatandaşları ETABLY (Yerleşik) kabul edilmiştir.

1930 – 1938 Arası

Dünya barışına katkı dönemidir.


1928 – Cenevre Silahsızlanma Konferansı

Dünya barışına katkı amacıyla Türkiye katılmıştır.


1929 – Briand-Kellog Paktı

Amerika – Fransız Dışişleri Bakanları sorunların savaş yerine diplomasiyle çözülmesini öngörmüşlerdir. Türkiye üyesidir.


1929 – Litvinov Protokolü

Rusya ile saldırmazlık antlaşması yapılmıştır, Türkiye üyesidir.


1932 – Milletler Cemiyeti

Dünya barışına katkı olması için İspanya’nın daveti ile Türkiye üye olmuştur.


1934 – Balkan Antantı

Türkiye sınırlarını güvence altına almak için, bölgesel güç birliği ile caydırıcılık amaçlanmıştır.

Türkiye önderliğinde; Yunanistan, Yugoslavya, Romanya arasında saldırmazlık antlaşması yapılmıştır.


1936 – Akdeniz Paktı

İtalya’nın saldırgan Akdeniz politikalarına karşı, İngiltere ve Türkiye arasında güç birliği yapılmıştır.


1936 – Möntrö Boğazlar Sözleşmesi

İsviçre Möntrö kentinde yapılan bir sözleşme ile boğazlar komisyonu kaldırılmıştır, tamamen Türkiye kontrolüne verilmiştir.


1937 – Nyon Konferansı

İtalya’nın Akdeniz’de saldırgan politikalarına karşı yapılmıştır. Ayrıca bu sırada Tevfik Rüştü Aras ile İsmet İnönü, Atatürk onayı haricinde Akdeniz’de yapılan Deniz tatbikatlarına katılım göstermişlerdir. Bu olaydan sonra İsmet İnönü istifa ederek yerine Celal Bayar Başbakan olarak gelmiştir. İsmet İnönü Paris’e büyük elçi olarak atanmıştır.


1937 – Sadabat Paktı

Türkiye önderliğinde; İran, Irak, Afganistan arasında saldırmazlık antlaşması yapılmıştır.


1939 – Sancak – Hatay Anavatana katılması

Hatay – İskenderun (Sancak), son yapılan 1921 Ankara antlaşması ile Fransa mandası Suriye’ye bırakılarak bölgede dili Türkçe özel bir yönetim kurulmuştur. Eğer Fransa Hatay’dan çekilirse referandum yapılarak geleceği belirlenecek, denilmiştir. Mustafa Kemal Hatay için ‘’benim şahsi meselem’’ demiştir. Fransa bölgeden çekildikten sonra durum Milletler Cemiyetine taşınmıştır. Adam Sandler bölgeye gelerek bir rapor yazmıştır, bölgede Türkler çok ve haklıdır olarak rapor vermiştir. Buna rağmen Hatay’da bağımsız bir Cumhuriyet kurulmuştur (Tayfur Sökmen tek Cumhurbaşkanıdır). 10 ay süren bu durumun 3. Ayında Mustafa Kemal vefat etmiştir, Mustafa Kemal göremese de Hatay’da bir referandum yapılmıştır, Hatay halkının çok büyük bir kısmı Türkiye’yi tercih etmiştir. Böylece Hatay Anavatana katılmıştır, Güney sınırı son şeklini almıştır.


1921 – Küçük Antant

I. Dünya Savaşından sonra yapılan ilk dostluk antlaşmasıdır. Türkiye üye değildir.


1925 – Lokarno Paktı

Almanya savaştan sonra dahil olduğu ilk dostluk antlaşmasıdır. Türkiye üye değildir.

II. Dünya Savaşından sonraki bazı gelişmeler (Atatürk devrinde değil)

  • NATO – Türkiye üyesidir.
  • CENTO – Türkiye üyesidir.
  • BİRLEŞMİŞ MİLLETLER – Türkiye üyesidir.
  • SEATO – Türkiye üye değildir.
  • VARSOVA PAKTI – Türkiye üye değildir.

Arkadaşlarınızla Paylaşın:

İlk Yorumu Siz Yapın

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir