Psikolojide Ekoller

Gelişim Psikolojisi Ekoller

• Yapısalcılık / Strüktüralizm
• İşlevselcilik / Fonsiyonalizm
• Olgunlaşma Kuramı
• Davranışçılık / Bihevyorizm
• Psikodinamik Kuram /  Psikonalizim
• Gestalt / Bütüncül
• Hümanizm
• Bilişsel / Cognitif
• Ekolojik Kuram
• Etolojik Kuram
• Biyolojik Kuram
• Nörobiyolojik Kuram
• Kültürler Arası Yaklaşım
• Eklektik Kuram

Yapısalcılık / Strüktüralizm (1879)

Wilhelm Wundt – E. B. Titchener

Zihnin yapısını ve zihnin öğelerini incelemişlerdir. Bunlar; bellek, bilinç, duygu, muhakeme birimleridir. Bu bağlamda atomcu anlayışı savunmuşlardır. Atomcu anlayış parçalayarak inceleme Molar anlayış ise bütünü inceleme anlamına gelir.

Wilhem Zihin Nedir? Yaklaşımı ile bilinmektedir. İçe bakış yöntemini kullanırlar, bu yöntem sübjektif olduğu için sapma oranı fazla bir yöntem gibi görülebilir. Bilinç ve bilinç süreçlerine odaklanmışlardır.

İşlevselcilik / Fonsiyonalizm (1900, ABD)

William James – John Dewey

Yapısalcı kurama karşıdırlar ve zihnin ne olduğunu bilmekten çok zihnin ne işe yaradığını bilmek gerekli olduğu savunmuşlardır. William ve John’a göre Zihnin fonksiyonu; insanın çevreye uyumunu sağlamaktır. Kullandıkları yöntem içe bakıştır ve gözleme dayanır.

Olgunlaşma Kuramı (1920)

Arnold Gessell

İnsan davranışını etkileyen temel faktör kalıtımdır. İnsanların hisleri, bireysel farklılıkları, düşünme yöntemlerinin olgunlaşma, kalıtım ile ilgili olduğunu düşünür. İlk defa gelişim norm tablosunu ortaya koyan kişidir.

Davranışçılık / Bihevyorizm (1930)

John Watson – İvan Petroviç Pavlov – E. R. Guthd – E. L. Thom – E. Skinner

Psikolojinin ruh bilimi adı altında olmaktansa, davranış bilimi olarak incelenmesini savunmuşlardır. Ölçülebilen ve gözlemlenebilen davranışlara odaklanmışlardır. Organizmayı etkileyen temel faktör çevredir. Tabular asa (boş levha) yani insan doğuştan boş gelir ve yaşantı yoluyla öğrenir demiştir. Organizma bu aşamada pasiftir.

Psikodinamik Kuram / Psikonalizim (1930)

Sigmund Freud – Erikson, Adler, Horney, Sullivan, A. Freud

Önemli olan bilinç değil bilinç dışıdır demişlerdir.

• Topografik; Bilinç, Bilinç Öncesi, Bilinç Dışı
• Yapısal; İd, Ego, Süperego
  

Bilinçdışında saplantılarda korkular, arzular mevcuttur Freud bunların Bilinç seviyesine çıkartılarak telkin, terapi, hipnoz yöntemleri ile çözülebileceğini savunmuştur.

Gestalt Kuramı / Bütüncül (1949)

Kurt Koffka – Max Wertheimer – Kurt Levin – Wolfgang Köhler

İnsan zihni her zaman tam olmak ister demişlerdir. Bütünün, parçaların toplamından her zaman daha fazladır, daha anlamlıdır ve daha değerli olduğunu savunmuşlardır. Bu bağlamda Molar anlayışa sahiptir denir. Yaptıkları Algı çalışmalarıyla ön plana çıkmışlardır.

Hümanizm / İnsancıl / Fenomenolojik Kuram (1950)

Maslow – Roger

İnsan değerlidir, biriciktir, özeldir demişlerdir. Anlama, dinleme, empati yöntemlerini savunmuşlardır.

Bilişsel Kuram / Cognatif Kuram

Jean Piaget – Lev Vygotsky – Jerame Bruner

İnsanın bilişsel yönünü ağırlık vermişlerdir, Uyarıcı – Organizma – Tepki sürecini savunurlar. Öğrenme sürecinde organizma aktiftir.

Burada davranışçı ile bilişsel kuramı ayırt edelim;
Davranışçı; Uyarıcı – Tepki (Burada orgganizma pasiftir)
Bilişsel; Uyarıcı – Organizma – Tepki ( burada organizma aktiftir)

Ekolojik Kuram

Urie Bronfenbrenner

Çevresel sistemlerin bireyin gelişimi etkilediğini savunmuştur.

Beş temel çevresel sistem bulunur;

Bunlar; Mikrosistem, Mezosistem, Egzosistem, Makrosistem ve son olarak Kronasistem‘dir.

Urie Bronfenbrenner ‘’Bir çocuğun eğitimi tüm toplumun görevidir’’ demiştir.

Etolojik Kuram

Komad Lorenz

İnsan gelişiminin biyolojik temellere dayandığını ve evrimden etkilendiğini savunur.

Ördeklerin doğar doğmaz yüzebilmesi evrimsel bakıştan kaynaklıdır ve BASIMLAMA denir.

Biyolojik Kuram

Adolfh Mayer

İnsan gelişimini etkileyen temel faktör hormonlardır.

Nörobiyolojik Kuram

Donald Olding Helata

‘’Beynin işleyiş yapısını analiz edebilirsek insan davranışına yön verebiliriz’’ demiştir.

Kültürler Arası Yaklaşım

Bu yaklaşım sosyal yapıların, toplumsal özelliklerin bireyin gelişimini etkilediğini savunmaktadır.

Eklektik Kuram

Her kuramın olumlu ve olumsuz yönleri vardır ve her kuramın iyi yönleri alındığında insan gelişimini daha iyi anlayabiliriz düşüncesini savunmaktadır.