- Duyusal Motor (0-2 Yaş)
- İşlem Öncesi (2-6 Yaş)
- Somut İşlemler (6-12 Yaş, Operasyonel Dönem)
- Soyut İşlemler (12-18 Yaş, Operasyonel Dönem)
2. İşlem Öncesi (2-6 Yaş)
Dış dünyanın hayallerle ve mantık dışı ele alındığı dönemdir.
Sembolik Dönem
- Dil gelişimi baskındır. Çocuğun kavram gelişimi artar.
- 2 yaşında 50 kelime kullanıyorken 6 yaşına geldiklerinde bu sayı 50.000 kelime olur.
Sezgisel Dönem
- Mantık dışı düşünmenin başladığı dönemdir.
- Özelden özele akıl yürütme olarak adlandırılır.
İşlem Öncesi Dönemin Özellikleri
a) Odaklanma Problemi (Odaktan Uzaklaşamama)
Çocuğun 2 durumu bir araya getirememesi ya da olayların sadece tek bir yönünü hatırlamasıdır.
Örneğin; karşıdan karşıya geçerken önce sağa sonra sola bak hareketinde, 2 kavramı birleştirerek sonuca yolun durumunu tayin edemez.
b) Tersine Çevirememe
Geriye doğru düşünememe durumu.
Örneğin; evden okula annesi tarafından götürülen bir çocuk, daha sonra okula kendisi gidebilmesi fakat tam tersi istikamette okuldan eve gelememesi.
c) Egosentrizm (Benmerkezcilik)
Çocuğun, herkesin kendisi gibi düşündüğünü zannetmesi eğilimidir.
Örneğin; çocuğun çizdiği resmi herkesin onun gibi gördüğünü zannetmesi ya da 19 Mayıs’da doğan bir çocuğun tüm kutlamaların onun şahsi doğum günü için yapıldığını zannetmesi.
d) Monolog
Çocuğun yaptığı eylemleri dışarıdan sesli bir şekilde tekrar etmesidir.
e) Kolektif Monolog (Toplu Monolog)
Çocukların karşılıklı konuşuyor gibi görünseler bile, birbirlerinden tamamen bağımsız konuşmasıdır.
f) Paralel Oyun Kavramı (Kesişmeyen Etkinlik)
Çocukların birbirleri ile oynuyor gibi gözükmesi, fakat birbirlerinden tamamen bağımsız etkinlikte bulunmasıdır.
g) Sembolik Oyun
Öyleymiş gibi yapmaktır.
Örneğin; çubuk krakerden sigara yapmak, tencere kapağıyla araba kullanmak.
h) Sihirli Düşünme (Büyüsel Düşünme)
Çocukların hayal ile gerçeği birbirinden ayıramamasıdır.
Örneğin; kendini pikaçu zannederek aynı şeyleri yapacağını zannetmesi.
ı) Animizm (Canlandırmacılık)
Canlı bir şeyin cansız, cansız bir şeyin ise canlı olarak algılanmasıdır.
Örneğin; çocuğun oyuncak ayısıyla konuşması.
i) Hayali Arkadaş (3-6 Yaş)
Yalnız ve yaratıcı çocuklarda görülür, 6 yaşa kadar normal karşılanır.
Örneğin; hayali karakteriyle konuşması ve oynaması.
j) Yapaycılık (Artifikalizm)
Sadece doğa olaylarıyla ilgilidir. Doğadaki olayların başkaları tarafından yapıldığını düşünmektir.
Örneğin; çocuğun, yağmur yağdığında, kuşlar ağlıyor demesi.
k) Parça Bütün İlişkisi Kuramamak (Hiyerarşik Örgütlenme Yokluğu)
Çocuğun parçayı ilgili bütüne aktaramamasıdır.
Örneğin; çiçeğin bitki ya da ağaç olduğu farkını ayırt edememesi.
l) Tek Yönlü Sıralama
Çocuklar tek bir komuta veya özelliğe göre sıralama yaparken birden fazla özellik söz konusu olduğunda sıralama yapamazlar.
Örneğin; kırmızı üçgen, kare, yuvarlak arasında sıralama yaparken, farklı renk kavramları da girdiğinde sıralama yapamamaları.
m) Korunum Kazanamamak
Korunum, bir şeyin özü değişmedikten sonra yan özellikleri değişse bile, o şeyin hala aynı kaldığını bilmektir.
Örneğin; atın kuyruğunu kesip siyah beyaza zebra gibi boyasak, çocukları zebra mı olur dendiğinde işlem öncesi çocukların evet cevabı vermesi.
İşlem Öncesi Dönemde Neden Korunum Yoktur?
Aşağıdaki 3 kavramın yokluğu, korunumun yokluğunu açıklar.
Özdeşlik; bir şey ne ise odur.
Geçişlilik; a b’den büyüktür, b’de c’den büyüktür o zaman, a c’den büyüktür.
Ödünleme; bir yerdeki eksiklik, başka bir yerdeki fazlalıkla telefi edilir. Geniş kap, yüksek kap gibi.
n) Dolaylı Gerçeği Kavrayamama
Nesnenin özünü, aslını unutma.
Örneğin; Masanın rengi kahverengidir. Üzerine bez örtüldüğünde ve çocuğa rengi sorulduğunda, çocuk bezin rengini söyler.
o) Dönüşümsel Düşünememe (7 Yaş’a Kadar)
Geçmiş, bugün ve gelecek zaman arasında bağlantı kuramamalarıdır.
Örneğin; çocuğun biz oraya yarın gitmiştik demesi.
ö) İşaretsel İşlev (Semiyotik İşlev)
Nesneyi belirli kavramlarla eşleştirebilme.
Örneğin; 2 yaşındaki bir çocuk biberonu süt olarak görür, 6 yaşındaki çocuk içinde süt görebilir, su görebilir, cam biberon görebilir, plastik biberon görebilir.
p) Özelden Özele Akıl Yürütme (Önemli)
İnsanlarda 3 yollu akıl yürütme vardır;
Tümevarım, parçadan bütüne düşünerek akıl yürütmedir, işlem öncesi dönemde yapılamaz.
Tümdengelim, bütünden parçaya düşünerek akıl yürütmedir, işlem öncesi dönemde yapılamaz.
Özelden Özele, 2 özel durum arasında katı bir bağ kurulmasıdır.
Örneğin; sinema çıkışında bir çocuğun annesine, ne zaman gezmeye gideceğiz diye sorması, çocuğun sinemayı gezme olarak algılamaması ve park ya da sadece başka bir durumla ilişkilendirmesinden kaynaklanır.
Özelden Özele Durumlarda;
- Mutlaka 2 özel durumun olması gerekir.
- 2 özel durumların arasında katı bir akıl yürütme olması gerekir.
- Her zaman yanlış bir akıl yürütme olur.
İlk Yorumu Siz Yapın