"Enter"a basıp içeriğe geçin

Ahlak Gelişimi

  • Jean Piaget
  • Lawrance Kolhberg
  • Carol Gilligan
  • Sigmund Freud

Jean Piaget

Bilişsel gelişim ile ahlak gelişimi birbirine paraleldir.

Dönemler birbirini sırayla takip eder.

Bir dönem yaşamadan diğerine geçilmez.


Piaget ve Ahlak Gelişimi

1. Ahlak Öncesi Dönem (0 – 6 Yaş)

  • Ahlak gelişimi yoktur.
  • Egosentetiktir.
  • Kuralların farkında değildir.
  • Sadece doğru ve yanlışı ayırt eder.
  • Davranışları değerlendiren hasarın büyüklüğüne ve sonuca bakar.
  • Niyetler dikkate alınmaz.

2. Ahlaki Gerçekçilik, Heterenom Ahlak, Dışa Bağımlı Ahlak (6 – 10 Yaş)

  • Kuralların farkına varılır.
  • Kurallar sabit, değişmez ve herkes için geçerlidir.
  • Kurallar sorgulanmadan kabul edilir.
  • Kuralların dışın asla çıkılmaz.
  • Kural ihlali mutlaka cezayı gerektirir.
  • Davranışı değerlendirirken hasarın büyüklüğüne ve sonuca bakılır.
  • Niyetler dikkate alınmaz.

3. Ahlaki Özerklik, Göreceli Ahlak, Otonom Ahlak (10 Yaş ve üzeri)

  • Kurallar artık sabit ve değişmez değildir.
  • Kurallar evreyebilir.
  • Kendine has bir ahlak sistemi ortaya koyar.
  • Göreceli ahlak benimsenir.
  • Davranışın sonucuna değil, niyete bakılır.
  • Niyetler dikkate alınır.

Lawrance Kolhberg ve Ahlak Gelişimi

1. Gelenek Öncesi Dönem (4 – 9 Yaş)

Bu dönemde İD baskındır.

a) İtaat – Ceza

  • Bireysel menfaat ön plandadır.
  • Önemli olan ceza almak ya da almamaktır.
  • Kişinin ceza alma ihtimali varsa kurallara itaat eder, eğer kişi ceza almayacaksa kuralları ihlal eder.
  • Niyetler dikkate alınmaz.
  • Cezayı göze alamaz.

b) Saf Çıkarcı (Araçsal İlişkiler, Pazaryeri Ahlakı)

  • Bireysel menfaat ön plandadır.
  • İlk defa başka insanlarında menfaati olduğunun farkına varılır.
  • Karşılıklılık ilkesi içerisinde kurallar ihlal edilir (Sen beni gör, ben de seni göreyim).
  • Kişi kar – zarar mantığı güder, eğer menfaati alacağı cezadan daha fazlaysa kuralları ihlal eder.
  • Maddi menfaat vardır.

2. Geleneksel Dönem (9 – 14 Yaş)

Bu dönemde Süperego baskındır.

a) İyi Çocuk Eğilimi (Kişiler Arası Uyum)

  • Bu dönemde bireyin değil grubun menfaati ön plandadır.
  • Kişi grupta onaylanmak ve gruptan dışlanmamak adına, grubun çıkarlarına uyum sağlar.
  • Bu gruplar, aile, tanıdıklar, komşular, arkadaşlar vb. olabilir.
  • Manevi menfaat (Sosyal onay) vardır.

b) Kanun – Düzen

  • Birey ya da grup çıkarları değil, yasalar her şeyin üzerindedir.
  • Sözlü ya da yazılı kuralların hepsi kapsanır.
  • Kuralların dışına asla çıkılmaz.
  • Kuralları ihlal edenler ceza görmelidir.
  • Kurallar, herkes için geçerlidir.
  • Görev tanımı dışına asla çıkmazlar.

3. Gelenek Ötesi Dönem (14 Yaş ve üzeri)

Bu dönemde ego baskındır.

a) Sosyal Sözleşme

  • Kurallar artık değişebilir.
  • Toplumsal konsensüs (Uzlaşım) ile kurallar esnetilebilir.
  • Eğer bir kural toplum menfaatine uygun değilse o kural mutlaka değişmelidir.
  • Sivil toplum çalışmaları sosyal sözleşme evresine girer.

b) Evrensel Ahlak

  • Artık yasalar değil insan yaşamı her şeyin üzerindedir.
  • Temel yaşama hakları adalet, özgürlük, eşitlik her durumda güvence altına alınmalıdır.

Carol Gilligan

Lawrance Kolhberg’in öğrencisidir.

Kolhberg çalışmasını sadece erkeklerle yapmıştır, öğrencisi Gilligan, çalışmayı kadınlarla yapmıştır.

Gilligan’ın çalışması göre 3 dönem vardır;

  • Bencillik Dönemi; kadınlar kendi istediklerini yaparlar.
  • Fedakârlık Dönemi; kendilerini feda eder, adarlar.
  • Ahlak Sevgisi Dönemi; ahlaki değerlere uygun şekilde davranırlar.

Sigmund Freud

Konu başında sıraladığımız 4 uzmandan, ahlaki gelişimin 3 – 6 yaş arasında başladığını söyleyen tek kuramcıdır. Bu teorisini 3 – 6 yaş arasında süperego gelişimi iddasına dayandırır.


Arkadaşlarınızla Paylaşın:

İlk Yorumu Siz Yapın

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir